Rehabilitacja funkcji poznawczych

|

Konsekwencją każdego uszkodzenia mózgu w przebiegu udaru, urazu czy też chorób przewlekłych mających wpływ na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego, może być uszkodzenie funkcji regulujących zachowanie na poziomie odruchowym i świadomym. Warunkują one prawidłowe relacje z otoczeniem oraz efektywne poruszanie się w świecie zewnętrznym. Wyróżnia się wśród nich funkcje poznawcze (determinujące efektywność poszukiwania, odbioru i przetwarzania informacji), wykonawcze (zarządzające i kontrolujące zachowanie) i emocjonalno – afektywne (determinujące typ i siłę reakcji emocjonalnych oraz ogólny nastrój). Ich zaburzenie upośledza zachowanie pacjenta niejednokrotnie bardziej niż deficyt ruchowy.1

Najczęściej występujące trudności

Do najczęściej sygnalizowanych problemów należą zaburzenia uwagi i pamięci pochodzenia ogólnomózgowego oraz nadreaktywność na bodźce o dużej sile oddziaływania (głośne dźwięki, intensywne światła, gwar), które w przypadku udaru lub urazu mózgu są specyficzne dla pierwszych kilku lub kilkunastu miesięcy od czasu zachorowania niezależnie od miejsca uszkodzenia mózgu. Szczególnie dają się we znaki w sytuacjach jednoczesnego oddziaływania wielu bodźców (większe grono, włączony telewizor, supermarket), a ich nasilenie potrafi być na tyle dokuczliwe, że znacząco utrudnia lub wręcz uniemożliwia prowadzenie rozmów, czytanie, rozwiązywanie problemów, robienie zakupów itp.

Natomiast w przypadku uszkodzeń szczególnych obszarów mózgu na plan pierwszy wysuwają się:

  • specyficzne, i niezależne od zdolności przypominania, zaburzenia rozpoznawania otoczenia;
  • specyficzne zaburzenia uwagi (np. zespół zaniedbywania stronnego);
  • zaburzenia funkcji językowych (mówienia i rozumienia mowy i tekstu, rozpoznawania i pisania liter i słów);
  • zaburzenia liczenia i rozpoznawania cyfr;
  • zaburzenia umiejętności wykonywania czynności ruchowych i posługiwania się przedmiotami;
  • nieradzenie sobie z czynnościami przestrzennymi;
  • specyficzne zaburzenia pamięci;
  • trudności w planowaniem, przewidywaniem skutków i kontrolowaniem wykonywanych czynności;
  • niemożność dostosowywania się do zmian i nieradzenie sobie z rozwiązywaniem problemów;
  • kłopoty z uświadamianiem sobie własnych deficytów;
  • specyficzne zaburzenia emocjonalne.2

Rehabilitacja zaburzeń funkcji behawioralnych (inaczej zaburzeń zachowania) stanowi integralny element rehabilitacji neurologicznej i podlega takim samym regułom, jakie przyświecają rehabilitacji ruchowej.

Jest ona domeną neuropsychologów i neurologopedów (w przypadku zaburzeń funkcji językowych). W skład oddziaływań wchodzą:

  • rehabilitacja poznawcza (ćwiczenia funkcji poznawczych),
  • terapia i psychoterapia zaburzeń emocjonalnych i osobowościowych (wspierana farmakoterapią),
  • readaptacja społeczna, w sytuacji gdy trwałe ograniczenia uniemożliwiają powrót do wykonywanych wcześniej funkcji społecznych i zawodowych.

Jedynymi przeciwwskazaniami dla wprowadzenia lub kontynuacji rehabilitacji jest niewyrównany stan somatyczny pacjenta oraz całkowita niemożność podjęcia rzeczowej współpracy (problemem szczególnym może być brak motywacji wynikający z uszkodzenia płatów czołowych mózgu). Wiek pacjenta nie stanowi przeciwwskazania dla intensywnej rehabilitacji poznawczej.3

Ćwiczenia funkcji poznawczych

Ćwiczenia funkcji poznawczych są bardzo różnorodne i mogą dotyczyć każdego z wymienionych wcześniej obszarów funkcjonowania. Ważne jest, aby były one dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta i jego aktualnego poziomu sprawności. Wykonywanie ćwiczeń funkcji poznawczych często wspierane jest za pomocą programów komputerowych, takich jak Neuroforma.

Przykładowe ćwiczenia funkcji poznawczych, jakie znaleźć można w tego typu programach to:

  • ćwiczenia funkcji uwagowych: skupianie uwagi na wybranych elementach zadania, przerzucanie uwagi z obiektu na obiekt,
  • ćwiczenia funkcji wykonawczych: hamowanie reakcji w odpowiedzi na konkretne obiekty, planowanie i kontrolowanie wykonania zadania,
  • ćwiczenia pamięci: przechowywanie informacji przez krótki czas w pamięci, posługiwanie się posiadaną wiedzą
  • ćwiczenia spostrzegania: rozpoznawanie rodzajów i właściwości obiektów, rozpoznawanie ułożenia obiektów w przestrzeni,
  • ćwiczenia językowe, matematyczne, zadania logiczne.

Neuroforma – ćwiczenia poznawcze i ruchowe w domu

Neuroforma to program komputerowy, który zawiera różnorodne ćwiczenia funkcji poznawczych i ruchowych. Każde ćwiczenie w Neuroformie angażuje równocześnie umysł i ciało. Ćwiczenia funkcji poznawczych w Neuroformie pozwolą Ci usprawniać m.in. uwagę, pamięć, przetwarzanie informacji, zdolności językowe oraz liczenie i rozwiązywanie problemów. Ćwiczenia dostępne są na różnych poziomach trudności, a program automatycznie dostosuje trudność do Twoich aktualnych możliwości. Neuroforma pomoże Ci ćwiczyć poprawnie, systematycznie i skutecznie!


Przypisy

1 J. Seniów, Rehabilitacja neuropsychologiczna chorych z zaburzeniami poznawczo-behawioralnymi po uszkodzeniu mózgu. w: Kurs nr 12. Neurorehabilitacja. Opara J., Kwolek A. (red.), Neurol Neurochir Pol 2005, 39(supl. 3):747-750.

2 J. Seniów, Poudarowe ogniskowe zespoły poznawcze w kontekście rehabilitacji. Postępowanie w udarze mózgu. Aktualne (2003) zalecenia European Stroke Initiative. Medycyna Praktyczna 2003(11):przedruk.

3 Wytyczne dotyczące leczenia udarów mózgu. Wersja robocza. XXI Zjazd Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, Poznań, 7-10 wrzesnia 2011, http://www.zjazdptn2011.skolamed.pl/

Powiązane artykuły

Historia rozwoju telemedycyny

Historię rozwoju telemedycyny można podzielić na czasy przed oraz po rozwoju narzędzi do elektronicznego przesyłu informacji. Przyjmując ogólną definicję telemedycyny czyli świadczenie…

Прочетете още
Rehabilitacja z wykorzystaniem wirtualnej lub rozszerzonej rzeczywistości

Rehabilitacja w wirtualnej rzeczywistości to określenie takich metod rehabilitacji, które wykorzystują środowisko stworzone przy pomocy rozwiązań informatycznych. Powstaje coraz więcej narzędzi, które wykorzystują tę technologię jako uzupełnienie ćwiczeń lub jako podstawowę do oddziaływań rehabilitacyjnych

Прочетете още
Komputerowy trening umysłu i ciała

Połączenie tradycyjnego treningu umysłu ze znaną miłośnikom konsol do gry technologią, pozwalającą ruchami własnego ciała sterować postacią na komputerowym ekranie, może być przełomem w neurorehabilitacji.

Прочетете още